
Đỗ Như Điện
& A Legacy of Leadership
Ông Đỗ Như Điện là người đã hoạt động cộng đồng ngay từ khi mới đặt chân đến Hoa Kỳ năm 1975 qua nhiều sinh hoạt khác nhau. Ông từng làm chủ tịch Hiệp Hội Người Việt San Diego, Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam San Diego, điều hợp viên Phong Trào Giáo Dân Hải Ngoại, thành viên Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, và giám đốc Đài Phát Thanh Đáp Lời Sông Núi, Ông có nhiều đóng góp cho cộng đồng người Việt tị nạn, người định cư diện HO đến Mỹ những ngày đầu tiên, và tham gia tổ chức nhiều hoạt động vì lợi ích cho cộng đồng sau này.
Mr. Đỗ Như Điện has been a committed community advocate since arriving in the U.S. in 1975. He has held numerous leadership roles, including President of the Vietnamese Association of San Diego, the Vietnamese Catholic Community, and Coordinator of the Overseas Laity Movement. He has also served as a member of the Vietnam Human Rights Network and Director of Radio Đáp Lời Sông Núi. His tireless efforts supported early HO refugees and continue to uplift the broader community. Through decades of activism and leadership, Mr. Điện has become a respected voice for human rights, faith, and unity in the Vietnamese diaspora.
Hiệp Hội Người Việt San Diego và nhà hoạt động Đỗ Như Điện
Niềm tự hào của cộng đồng người Việt ở San Diego
By ĐOAN TRANG

Ông Đỗ Như Điện sang Mỹ từ năm 1975, ở bên bờ Đông, đến Tháng Ba năm 1977 mới chuyển sang sinh sống và làm việc tại San Diego cho đến nay.
Vì là người hoạt động khi còn ở Việt Nam, nên khi đến với cộng đồng người Việt tỵ nạn cộng sản, ông bắt tay vào làm việc ngay. Tại San Diego, ông giữ vai trò là tổng thư kí ban chấp hành Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam, một tổ chức chính thức hình thành vào Mùa Lễ Phục Sinh năm 1977. Năm 1990, ông trở thành chủ tịch Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam Giáo Phận San Diego.
Song song với hoạt động tôn giáo, ông còn tích cực tham gia vào các lãnh vực khác như chính trị, xã hội và văn hóa giáo dục nữa. Ông là thành viên của Hội Phụ Huynh và Giáo Chức San Diego, đã từng là trưởng ban tổ chức lễ trao thưởng cho học sinh xuất sắc Việt Nam. Nổi bật hơn cả là sự dấn thân của ông trong việc hình thành và hoạt động của Hiệp Hội Người Việt San Diego, một tổ chức bất vụ lợi có bề dày lịch sử từ năm 1985 đến nay.
Vào năm 1983, một nhóm người quan tâm tới cộng đồng gồm Giáo Sư Nguyễn Thanh Trang, Giáo Sư Trần Cảnh Xuân, Dược Sĩ Trang Kiên, các ông Nguyễn Văn Nghi, Phạm Xuân Thắng, Đỗ Như Điện và bà Đỗ Thái Tần, cùng nhau nghiên cứu để thành lập một tổ chức cho cộng đồng Người Việt. Tư gia ông Đỗ Như Điện được dùng làm nơi hội họp hàng tuần của nhóm nghiên cứu. Vào thời gian ấy, San Diego kha khá người Việt tỵ nạn cộng sản sinh sống, và có hơn 20 tổ chức hội đoàn, đoàn thể ra đời, gồm Cộng Đoàn Công Giáo, Phật Giáo, Tin Lành, các hội ái hữu cựu quân nhân QLVNCH, và cả các hội đoàn về văn hóa, giáo dục...
Giai đoạn chuẩn bị hình thành Hiệp Hội Người Việt San Diego kéo dài gần hai năm. Ngoài những buổi họp hàng tuần, còn có thêm năm, sáu buổi sinh hoạt mở rộng (đại hội) để thảo luận về bản dự thảo điều lệ và nội quy. Vì không có nơi hội họp, nên các đại hội phải mượn hội trường của nhà thờ Our Lady Of Grace ở El Cajon, East San Diego. Có lần phải mượn tiệm sửa xe của ông Phạm Xuân Thắng cũng trên đường El Cajon. Mỗi lần họp đại hội như vậy qui tụ từ năm bảy chục đến hơn trăm người, chứng tỏ sự quan tâm của bà con trong cộng đồng.
Nhiều người thắc mắc, vì sao không dùng từ “cộng đồng” (Community), mà lại là “hiệp hội” (Federation)? Theo ông Điện, từ “cộng đồng” khá mơ hồ, bao quát, mà bất kỳ tập họp lớn nhỏ nào cũng được xem là một cộng đồng. Trong khi trên thực tế, đa số người Việt tỵ nạn cộng sản lúc ấy, không ở trong hội đoàn này thì cũng là thành viên của tôn giáo khác; do đó nên lấy căn bản là các hội đoàn, đoàn thể làm nền tảng cho một tổ chức, tức là một tập hợp gồm các hội đoàn, đoàn thể. “Hiệp hội” là sự liên hiệp các hội đoàn lại với nhau.
Kết quả của những lần họp đại hội đã thống nhất được danh xưng “Hiệp Hội Người Việt San Diego – The Vietnamese Federation of San Diego,” cùng với những điểm quan trọng khác như cơ cấu vận hành, nhiệm kỳ, và những nền tảng khác.
Diễn tiến hình thành hiệp hội trải qua ba giai đoạn:
-Giai đoạn thứ nhất, các hội đoàn tham gia sinh hoạt trong hiệp hội bằng cách cử người đại diện vào đại biểu đoàn. Tùy theo số đoàn viên trong các tổ chức, mỗi hội đoàn có quyền đề cử từ một đến ba đại biểu, số đại biểu do các hội đoàn này sẽ chiếm 75% thành viên trong đại biểu đoàn, căn cứ vào số đại biểu do hội đoàn đề cử. Cách tổ chức này thể hiện tinh thần dân chủ của hiệp hội, vì không một tổ chức nào có thể thao túng được hiệp hội, và ngược lại, dù một hội đoàn nhỏ vẫn có tiếng nói của tổ chức mình.
-Sang giai đoạn hai, một đại hội được tổ chức để bầu chọn thêm 25% đại biểu độc lập. Đại biểu đoàn bao gồm đại diện của nhiều tổ chức trong cộng đồng, và những đại biểu ứng cử độc lập. Việc bầu 25% đại biểu độc lập là để khuyến khích, mời gọi những người có tinh thần và có khả năng, nhưng không đại diện cho hội đoàn nào tham dự vào việc chung.
-Sau cùng ở giai đoạn ba, đại biểu đoàn họp phiên đầu tiên để bầu ra các cơ chế điều hành hiệp hội, gồm một thụ ủy đại biểu đoàn - chịu trách nhiệm về các sinh hoạt của hội đồng đại biểu. Quan trọng hơn hết là bầu chọn liên danh chủ tịch, hai phó chủ tịch, và ban giám sát. Sau đó chủ tịch sẽ thành lập các ban ngành chuyên môn để guồng máy hiệp hội vận hành êm thấm.
Ông Điện cho biết, qua tiến trình ba giai đoạn như trên, hiệp hội có một cơ cấu tuy chưa hoàn hảo, nhưng đủ chứng tỏ hiệu quả qua điều hành và sinh hoạt ổn định từ năm 1985 về sau này.
Đại hội chính thức lần thứ nhất năm 1985 tổ chức tại hội trường Kearny High School, trên đường Linda Vista, qui tụ đại diện của 22 hội đoàn. Ngoài việc chung kết Bản Điều Lệ của hiệp hội, đại hội còn bầu chọn các đại biểu độc lập, sau đó đại biểu đoàn họp lại để bầu các cơ cấu điều hành hiệp hội.
Kết quả tiến trình bầu cử lần đầu tiên này, ông Nguyễn Văn Nghi, một nhân sĩ rất nhiệt thành đã đắc cử chủ tịch Hiệp Hội Người Việt San Diego. Vì là nhiệm kỳ có tính cách chuyển tiếp, nên thời gian chỉ kéo dài hơn một năm thay vì mỗi hai năm như nội quy ấn định.
Sau ông Nghi, lần lượt những vị khác tham gia gánh vác công việc điều hành hiệp hội, gồm có Dược sĩ Trang Kiên, Tiến Sĩ Lê Phục Thủy, Kỹ Sư Đỗ Như Điện, Dược Sĩ Bùi Quang Tiến, ông Lê Công Nghiệp, Ông Nguyễn Minh Đường, Dược Sĩ Huỳnh Phước Toàn, anh Trần Hùng Tiết (một khuôn mặt trẻ của San Diego), Bác Sĩ Lê Thế Dũng, ông Phạm Thanh Liêm, và hiện nay là ông Đặng Q. Lân.
Ba thập niên liên tục phát triển
Ông Đỗ Như Điện, với tư cách phó chủ tịch hiệp hội hai nhiệm kỳ, chủ tịch hiệp hội hai nhiệm kỳ, thụ ủy đại biểu đoàn của hiệp hội hai nhiệm kỳ, đã trực tiếp tham gia vào nhiều sinh hoạt trong suốt gần 30 năm liên tiếp. Theo lời ông kể, với mục tiêu phục vụ cộng đồng người Việt tỵ nạn cộng sản ở San Diego, hiệp hội luôn phối hợp với các hội đoàn đoàn thể tại địa phương để cùng hoạt động, đồng thời liên kết với các cộng đồng ở các địa phương khác để thực hiện những công tác rộng lớn hơn.
Một mục tiêu quan trọng khác mà Hiệp Hội Người Việt San Diego theo đuổi, là tạo mối thiện cảm giữa cộng đồng người Việt và chính quyền địa phương. Nhờ gia đình ông Phạm Như Bích, có thân nhân là viên chức của quận hạt San Diego, hiệp hội tạo được mối liên kết thân mật với Hội Đồng Quản Trị San Diego (Board Supervisors of San Diego), cũng như thị trưởng, hội đồng thành phố, sở cảnh sát, và các dân biểu, nghị sĩ tiểu bang, liên bang ở San Diego.
Cũng nhờ mối liên hệ thân thiện nói trên, và lẽ thường tình “có qua có lại” ở đời, khi các ứng cử viên cần lá phiếu hay hỗ trợ tài chánh trong lúc tranh cử, họ tìm sự hỗ trợ của cộng đồng. Còn khi hiệp hội cần có một nơi sinh hoạt, các viên chức và giới dân cử cũng tận tình giúp đỡ. Năm 1994, hiệp hội xin được ngân khoản từ quỹ Phát Triển Khu Phố (Community Development Block Grant-CDBG) của chính quyền liên bang, để mua được cơ sở trên đường Linda Vista, làm trụ sở của hiệp hội từ đó đến nay.
Về các sinh hoạt tại địa phương, Hiệp Hội Người Việt San Diego phối hợp với các hội sinh viên Người Việt ở đại học San Diego State, UCSD, hội Hướng Đạo Việt Nam... thường tổ chức Hội Tết, Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương, húy nhật các anh hùng dân tộc,... Hiệp hội cũng có những sinh hoạt khác như hướng dẫn thi quốc tịch Mỹ; phối hợp với một số tổ chức để mở lớp dạy nghề (sáp nối điện tử - Electronic Assembly); giúp đỡ những người cần điền đơn xin trợ giúp y tế và xã hội,…
Đặc biệt từ đầu năm 1990, khi chính phủ Hoa Kỳ nhận những cựu tù nhân (H.O.) mà CSVN thả ra, hiệp hội thành lập Ủy Ban Đón Tiếp những gia đình H.O. này, đứng đầu là Dược Sĩ Bùi Quang Tiến. Ủy Viên Xã Hội Đỗ Bích Ngọc điều hành một quỹ khẩn cấp để giúp đỡ những gia đình mới tới. Quỹ nhận được sự hào phóng của một số mạnh thường quân và các thương gia trong cộng đồng góp lại, gồm có gạo, nước mắm, mì gói, quần áo, đồ gia dụng... Các bác sĩ gốc Việt ở San Diego tặng phiếu khám bệnh miễn phí, một số dược phòng tặng thuốc men cần dùng.
Trong công tác giúp người vượt biển, khi làn sóng đồng bào Việt ào ạt bỏ nước ra đi từ năm 1978, tại San Diego có Giáo Sư Nguyễn Hữu Xương, Tiến Sĩ Lê Phục Thủy, Giáo Sư Tô Đồng, nhà văn Phan Lạc Tiếp.... cùng với nhiều nhân sĩ khác, hình thành một tổ chức có tên “Ủy Ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển - S.O.S Boat People.” Khi Hiệp Hội Người Việt San Diego ra đời, công tác cứu người vượt biển được đẩy mạnh hơn. Hai bên phối hợp tổ chức một Đại Nhạc Hội ở UCSD để chào đón Bác Sĩ Kusner thuộc tổ chức Y Sỹ Không Biên Giới từ Pháp sang nhận số tiền do bà con người Việt tại San Diego quyên góp được, vì tổ chức này khi đó có một con tàu chuyên tìm vớt những người Việt lênh đênh ở Biển Đông.
Vào ngày Tết cổ truyền của dân tộc, năm 1992, lần đầu tiên Hiệp Hội Người Việt San Diego tổ chức Hội Tết ngoài trời với quy mô lớn tại khuôn viên Thư Viện Linda Vista, có sự tham dự của nhiều viên chức chính quyền, các dân cử liên bang, quận hạt, thành phố San Diego, cảnh sát trưởng,... Đài truyền hình và báo chí địa phương phổ biến thông tin về lễ hội này, nên cư dân địa phương biết và đến xem để hiểu thêm về văn hóa và sinh hoạt của người Việt rất đông.
Chống cộng, bảo vệ lá cờ vàng
Khi CSVN bắt đầu lộ diện nhằm theo túng, tạo chia rẽ trong Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia ở Hoa Kỳ, Hiệp Hội Người Việt San Diego có những phương thức để ngăn chặn sự thao túng. Một trong những sự kiện diễn ra vào giữa thập niên 90, CSVN vận động để trường đại học công giáo University of San Diego (USD) đứng ra tổ chức cuộc hội thảo về Việt Nam, nhằm tuyên truyền cho giáo sư và sinh viên của trường.
Khi đó, Hiệp Hội Người Việt San Diego chính thức đòi hỏi đại học USD phải để hiệp hội tham gia thuyết trình đoàn trong các cuộc hội thảo do trường tổ chức. Trường USD đồng ý, chính thức mời hiệp hội tham gia, từ đó hiệp hội có điều kiện phản biện những luận điểm của phía Việt Cộng. Mặt khác hiệp hội tổ chức biểu tình bên ngoài để hỗ trợ các thuyết trình viên bên trong và gây thanh thế chống cộng mạnh mẽ bên ngoài. Kết quả phía Việt Cộng không đạt được các mục tiêu mong muốn.
Hiệp Hội Người Việt San Diego rất tích cực tham gia với các cộng đồng người Việt ở nhiều nơi để hình thành một tổ chức chung tại Hoa Kỳ trong giai đoạn 1990-1994, là một trong 34 sáng lập viên thành lập Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Liên Bang Hoa Kỳ. Đại diện của hiệp hội tham dự nhiều cuộc họp chung, tổ chức ở Orange, Washington DC, Dallas, Orlando Florida...
Sự kiện nhà nước CSVN vi phạm nhân quyền được Hiệp Hội Người Việt San Diego đặc biệt lưu tâm. Giáo Sư Nguyễn Thanh Trang, Kỹ Sư Đỗ Như Điện cùng một số thân hữu lập kế hoạch liên lạc với các tổ chức bảo vệ nhân quyền của người Việt ở nhiều nơi, kể cả Âu châu, Úc châu, Canada... Nỗ lực ấy đem lại kết quả rất khả quan, qua đại hội thành lập Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, tổ tại Santa Ana vào năm 1997.
Tổ chức Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam được các cơ quan quốc tế biết đến, hiện do Tiến Sĩ Nguyễn Bá Tùng điều hành.
Lá cờ vàng ba sọc đỏ của VNCH là biểu tượng tinh thần của người Việt tỵ nạn CS. Dưới thời chủ tịch Lê Công Nghiệp, hiệp hội thành công trong cuộc vận động tiểu bang California ra nghị quyết nhìn nhận lá cờ vàng cao quý này.
Trong cuộc đấu tranh cho tự do dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam, truyền thông là một vũ quan trọng, do đó những người quan tâm đến công cuộc đấu tranh như Giáo Sư Nguyễn Thanh Trang, Kỹ Sư Đỗ Như Điện và nhiều thân hữu khác, tổ chức các cuộc vận động với Quốc Hội Hoa Kỳ để có ngân sách thành lập một cơ quan truyền thanh nhằm chuyển tải những thông tin trung thực về Việt Nam và những nước độc tài cộng sản trong vùng Đông Nam Á. Kết quả, Quốc Hội Hoa Kỳ chuẩn chi ngân sách để đài Á Châu Tự Do -Radio Free Asia ra đời vào Tháng Ba năm 1996. Đài phát bằng 13 ngôn ngữ hàng ngày, trong đó có tiếng Việt.
Năm 2000, để đánh dấu 25 năm tỵ nạn cộng sản, Hiệp Hội Người Việt San Diego tổ chức một cuộc triển lãm về thành quả của người Việt tỵ nạn tại San Diego. Nhiều dữ kiện cho thấy sự lớn mạnh và sự thành công của người Việt Nam tại vùng đất duyên hải San Diego này.
***
Nửa thế kỷ trôi qua, hoạt động của Hiệp Hội Người Việt San Diego cùng với sự đóng góp bền bỉ, không ngừng nghỉ của nhiều nhân sĩ trí thức và của cá nhân ông Đỗ Như Điện, rất đáng được ghi nhận, rất đáng trân trọng. Đó chính là niềm tự hào của cộng đồng người Việt ở San Diego.
Hy vọng các thế hệ trẻ gốc Việt sẽ nối tiếp bước đi của những bậc cha anh, tiếp tục xây dựng một cộng đồng vững mạnh, và tham gia yểm trở cho đồng bào trong nước, giải trừ nạn độc tài cộng sản trên quê hương Việt Nam.

A Legacy of Leadership
Đỗ Như Điện and the Vietnamese Federation of San Diego: A Lifelong Commitment to Unity, Freedom, and Service