Phan Lạc Tiếp
& A Lifetime of Service
Nhà văn Phan Lạc Tiếp sinh năm 1933 tại Sơn Tây, Bắc Việt. Di cư vào Nam năm 1954. Ông là sĩ quan Hải Quân Việt Nam Cộng Hòa. Đêm 29 Tháng Tư năm 1975, ông cộng tác với Hạm Trưởng Dương Vận Hạm HQ 502 điều động con tàu này rời Sài Gòn, đem theo hơn 5,000 người gồm quân nhân và đồng bào ra biển. Năm 1980, ông cùng Giáo Sư Nguyễn Hữu Xương thành lập Uỷ Ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển làm công việc kêu cứu và tổ chức các chiến dịch "Vớt Người Biển Đông," cứu trên 3,000 thuyền nhân, đưa đi định cư tại nhiều nơi.
Author Phan Lạc Tiếp, born in 1933 in Sơn Tây, North Vietnam, migrated south in 1954 and served as a Republic of Vietnam Navy officer. On April 29, 1975, he helped lead the HQ-502 naval ship out of Saigon, rescuing over 5,000 soldiers and civilians. In 1980, he co-founded the "Rescue Committee for Boat People" with Professor Nguyễn Hữu Xương, launching the “Rescue the Boat People” campaign. Their efforts saved over 3,000 refugees at sea, helping them resettle across the world. His courage and humanitarian work have made him a lasting symbol of hope and leadership in the Vietnamese diaspora.
Nhà văn Phan Lạc Tiếp và việc cứu giúp hàng ngàn được định cư tại Hoa Kỳ
By Lê Tạo
Nhà văn Phan Lạc Tiếp sinh năm 1933 tại Sơn Tây, Bắc Việt, ông di cư vào Nam năm 1954, là sĩ quan Hải Quân VNCH.
Đêm 29 Tháng Tư năm 1975, ông Phan Lạc Tiếp cộng tác với Hạm Trưởng Dương Vận Hạm HQ502 điều động con tàu này rời Sài Gòn, đem theo hơn 5,000 người gồm quân nhân và đồng bào ra biển.
Năm 1980, ông Phan Lạc Tiếp cùng Giáo Sư Nguyễn Hữu Xương thành lập Uỷ Ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển làm công việc kêu cứu và tổ chức các chiến dịch Vớt Người Biển Đông, cứu được trên 3,000 thuyền nhân, đưa đi định cư tại nhiều nơi.
Ông Phan Lạc Tiếp, nay đã ngoài 90, nên ông quên nhiều và giọng nói nhỏ, rất khó nghe, nhưng vẫn kể lại được những câu chuyện của năm xưa.
“Tôi bên Hải quân. Cấp bậc cuối cùng là thiếu tá trưởng phòng Tâm Lý Chiến của Hải Quân, cấp số tương đương chức vụ trung tá,” ông hồi tưởng. “Tôi ở ngay trong căn cứ Hải Quân. Gần 30 Tháng Tư, khoảng 8,000 đồng bào xuống con tàu HQ502. Tôi lái tàu này chở tất cả ra biển. Trên tàu, chỉ có tôi, ông hạm trưởng và nhiều người khác đứng ra lo hết cho mọi người trong chuyến đi. Tàu tôi đi thẳng tới Phi Luật Tân.”
Ông Tiếp cho biết khi đó có rất nhiều tàu thuyền từ Việt Nam tới Phi Luật Tân. Vào buổi trưa, trên chiếc HQ 502, lễ hạ kỳ được thực hiện, mọi người ở trên boong tàu vừa hát quốc ca xong là khóc như mưa. Tất cả mũ hải quân của những người lính vứt đầy xuống biển. Lúc đó, không khí im lặng, chỉ nghe tiếng sóng và tiếng khóc của mọi người. Đó là giây phút mà ông và mọi người không thể nào quên. Sau đó, tàu HQ502 mới cập bờ.
Ông Phan Lạc Tiếp ở trong trại tị nạn khoảng hơn nửa năm thì được đưa đến Hoa Kỳ. Ở Utah thời tiết không phù hợp, gia đình ông dọn về San Diego cho tới nay. Ông cho biết: “Ở San Diego vào năm 1975 không có nhiều người Việt ở San Diego, cho nên có người Việt nào là tôi biết hết, trong đó có nhà văn Lê Tất Điều. Nhiều người Việt khác đi làm trong hãng sửa chữa tàu ở cảng San Diego.
“Sau biến cố 1975, tôi đến Mỹ, rời trại tị nạn, tôi tìm cách liên lạc lại với Giáo Sư Nguyễn Hữu Xương,” ông kể. “Khi nhà văn Lê Tất Điều chia sẻ những tin tức về nhà văn Nhật Tiến và những người mới tới trại tị nạn, biết họ phải trải qua bao nhiêu gian nan trong chuyến hải hành đối diện với hải tặc, đói khát, tôi đem những tin buồn này tới gặp Giáo Sư Xương.”
“Tết đầu tiên chúng tôi gặp nhau ở UCSD, vào năm 1976. Lúc đó Giáo Sư Xương dạy học ở đại học này, nên mượn được một hội trường. Hồi ấy ai cũng nghèo. Đồng bào gặp nhau vui lắm, khoảng trên 100 người. Những lúc gặp nhau, chẳng có gì nhiều, có gì ăn đấy. Tất cả chỉ có một tấm lòng, và ai cũng muốn gặp đồng hương. Cuối ngày ấy, khi đồng bào ra về, ông Xương là người đi lượm rác, sắp xếp bàn ghế lại gọn gàng để trả lại phòng họp cho nhà trường.”
Đầu năm 1975, những tin tức thuyền nhân từ Thái Lan liên tục gởi về California với những câu chuyện rất thương tâm. Theo lời ông Tiếp, ngày 27 Tháng Giêng năm 1980, có bảy người (trong đó có ông và Giáo Sư Lê Phục Thủy) họp lại để thành lập Ủy Ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển (Boat People SOS Committee). Giáo Sư Xương là người đúng mũi chịu sào, có nhiều mối quen biết ở Âu Châu.
Boat People SOS Committee có văn phòng ở đường Linda Vista. Sau một thời gian, ông Tiếp được bầu làm giám đốc điều hành, là người đứng sau ông Xương lo mọi thứ. Lúc đó ông nghỉ làm từ hãng đóng tàu, dành trọn thời gian cho ủy ban. Ông lo hết, từ chuyện thủ tục giấy tờ, đi vận động với các nơi về vấn đề tài chính, liên lạc với văn phòng thuế để khai thuế, cùng ông Xương đi xin visa cho đồng bào,…
Ông Tiếp kể thêm về công tác vớt người ở biển Đông, mở đầu vào năm 1985. Lúc đó Boat People SOS Committee đã hoạt động được năm năm, với những thành quả cụ thể bênh vực cho thuyền nhân được dư luận biết đến rộng rãi, việc thuê tàu mới bắt đầu được thực hiện. Tuy nhiên trước đó, vào năm 1984 Giáo Sư Xương gặp những người trong hội Y Sĩ Thế Giới (Médecins du Monde) vì họ đã từng vận động và đem tàu ra cứu người từ 1979. Boat People SOS Committee cùng hợp tác với Medecins du Monde trong công việc cứu người.
“Đây là sự may mắn kỳ lạ, mở đầu cho những công tác Vớt Người Biển Đông liên tục trong 5 năm, cứu được hơn 3,000 đồng bào vượt biển, trong đó có nhiều người được định cư và thành công tại San Diego,” ông Tiếp nói. “Giáo Sư Xương có nhiều mối quen biết lớn ở Âu Châu nên việc xin visa (giấy chiếu khán để đồng bào được đi định cư) cũng được thuận lợi. Chúng tôi đưa ra con số dự định là vớt được bao nhiêu đó, nhưng nếu số đồng bào vớt nhiều hơn trong mỗi chuyến, thì mình phải tiếp tục xin visa. Tuy nhiên, việc xin visa không khó lắm vào thời gian này. Bởi vì đó là giai đoạn cả thế giới đều hướng về người tị nạn. Tôi còn nhớ, chuyến đầu tiên xin được 545 chiếu khán từ các nước: Pháp, Ý, Bỉ, Đức, Gia Nã Đại và Thụy Sĩ. Trong đó, Pháp cấp 300 chiếu khán.”
Ủy Ban Boat People SOS Committee chấm dứt hoạt động sau khi Cao Ủy Tị Nạn quyết định đóng cửa các trại tị nạn. Đó là vào 1990.
Ông Tiếp nhắc lại chuyện Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhất, mà lãnh tụ là ông Hoàng Cơ Minh, có nhiều chiến hữu hải quân tham gia. Ông Tiếp cho biết, ông Minh là sếp cũ trực tiếp của ông khi ở Việt Nam. Ông Tiếp biết Mặt Trận từ những ngày đầu thành lập. Lúc đó, trong buổi họp bàn việc thành lập mặt trận chỉ có tám người tham gia. Ông Minh có ý muốn ông Tiếp tham gia mặt trận, nhưng ông từ chối vì ông còn gia đình và các con nhỏ. Tuy vậy, Sau đó ông Minh vẫn thường liên lạc với ông Tiếp trong những lần về San Diego.
Trên con đường hoạt động, ông Tiếp quen biết nhà văn/khoa học gia Nguyên Phong. Ông kể: “Anh Nguyên Phong viết trong tờ Đất Mới. Tôi cũng có bài in trong đó. Tôi có viết một bài khen những bài viết của ông ấy. Rồi thì liên lạc nhau. Ông Nguyên Phong là người có sách in ra và bán chạy vào hàng nhiều nhất tại hải ngoại. Sách của ông thiên về thiền và tâm linh.”
Vì sức khỏe của ông Phan Lạc Tiếp không tốt, chúng tôi không dám kéo dài cuộc trò chuyện. Được biết chỉ một vài ngày sau đó, ông phải vào viện dưỡng lão do tuổi già sức yếu. Nhưng với câu chuyện về công việc của ông và nhiều bậc tiền bối khác, đã tạo cho thế hệ hậu duệ một động lực để tiếp tục công việc vì cộng đồng sau đó, cho đến tận bây giờ.
Phan Lạc Tiếp: A Lifelong Mission of Rescue, Service, and Vietnamese Solidarity
By Lê Tạo
In the tumultuous twilight of South Vietnam’s final days, a young naval officer named Phan Lạc Tiếp made a decision that would change the fate of thousands. On the night of April 29, 1975, as Saigon fell into chaos, Mr. Tiếp, then serving as a Psychological Operations Officer in the Republic of Vietnam Navy, helped lead a daring evacuation aboard Navy transport ship HQ-502. Alongside the ship’s captain and crew, he guided over 5,000 civilians and military personnel safely out to sea—bound for freedom.
What began as an act of duty would grow into a lifelong mission of rescue, rebuilding, and reunifying scattered people.
Born in 1933 in Sơn Tây, northern Vietnam, Phan Lạc Tiếp moved south during the 1954 Geneva Accords and joined the Navy of South Vietnam. After the fall of Saigon, he and the passengers of HQ-502 reached the Philippines. He recalled with emotion the moment as the South Vietnamese flag was lowered aboard the ship:
“Everyone sang the national anthem and then burst into tears. We threw our Navy hats into the sea. It was a silence filled with grief—the kind you never forget.”
After several months in a refugee camp, Mr. Tiếp and his family were resettled in the United States, first in Utah and later in San Diego, where he would go on to become a critical connector in the early Vietnamese diaspora. “Back then, there were very few Vietnamese here,” he shared. “But I knew every single one of them. We were all family.”
In 1980, moved by heartbreaking stories of Vietnamese boat people—those who fled by sea, only to face pirates, starvation, and drowning—Mr. Tiếp co-founded the Boat People SOS Committee (BPSOS) alongside Professor Nguyễn Hữu Xương and other Vietnamese American leaders. Their mission: to organize rescue operations and advocate for international asylum and resettlement.
Operating out of a modest office in Linda Vista, San Diego, Mr. Tiếp managed day-to-day operations, legal paperwork, grant applications, and embassy visa processes. He left his job at a shipyard to devote himself full-time to the cause.
“We were just a handful of volunteers, but we were determined,” he recalled. “I handled the logistics. Professor Xương had the international contacts. Together, we worked day and night.”
From 1985 to 1990, in partnership with humanitarian groups like Médecins du Monde, the Boat People SOS Committee helped rescue over 3,000 Vietnamese boat people stranded at sea. Many of them found permanent homes in the United States, Canada, France, Germany, and beyond. Some were even resettled in San Diego—where they would go on to open businesses, raise families, and become community leaders.
“We originally planned to rescue a few hundred,” he said. “But more kept coming. And every life was worth saving.”
Though soft-spoken and now well into his 90s, Mr. Tiếp’s legacy reverberates across generations. His work with BPSOS helped give structure to the Vietnamese diaspora’s early humanitarian response—bridging the gap between desperate refugees and nations willing to give them a second chance.
He declined political involvement in exile movements, choosing instead to focus on practical help and community rebuilding. He stayed close to his former naval comrades and writers like Lê Tất Điều and Nguyên Phong, even contributing to the Vietnamese diaspora press with thoughtful, reflective essays.
In the post-war years, Mr. Tiếp helped organize one of the first Tết gatherings in San Diego, where more than 100 people crowded into a borrowed UCSD hall. “We didn’t have much,” he said, “but we had each other. That was enough.”
Phan Lạc Tiếp’s story embodies the courage, sacrifice, and solidarity that helped shape the Vietnamese American identity. His life reflects the bravery of evacuation and escape under unimaginable pressure, the humanitarian impact of saving thousands during the refugee crisis, and the organizing power of the diaspora at a time when Vietnamese voices were still largely unheard on the global stage. His quiet leadership and enduring sense of civic duty continue to inspire future generations. For thousands who may never have known his name, Phan Lạc Tiếp helped build a bridge between despair and hope—and gave them a second chance at life.
Now living quietly in a care facility due to age and health, Mr. Tiếp’s memory is fading. But his voice, though soft, still carries the conviction of a man who has seen the cost of freedom—and still believes in its worth.
“I don’t remember everything these days,” he said gently. “But I remember why we did it. We did it because we couldn’t leave our people behind.”
For the Vietnamese American community in San Diego and beyond, Phan Lạc Tiếp’s life is a testament to what it means to serve not only your country, but your people—across oceans, decades, and generations.